Ruziemaken is van alle (leef)tijden. Heb je een hekel aan ruzie? Dan smoor je het gedrein het liefst in de kiem. Vind je het normaal dat kinderen ruziemaken, dan zul je ruzies vooral negeren. Beide manieren bieden kinderen weinig steun. Bij elke ruzie spelen verschillende factoren een rol. Gaat het om jongens en/of meisjes, welke leeftijd hebben ze, komen ze uit hetzelfde gezin? Maar ook: hoeveel kun je als ouder hebben, welke normen en waarden hanteer je, welke grenzen stel je? Heb je haast, is er stress, woon je driehoog achter, is er ruimte om buiten even af te koelen?
Van klikken tot rebellie
Peuters maken makkelijk en doelgericht ruzie. Je peuter ziet een speeltje bij een ander en wil het hebben. Je ziet snel wanneer er ruzie dreigt en kunt ingrijpen voordat het uit de hand loopt. Kinderen tussen 4 en 7 jaar maken vooral ruzie omdat ze alles zelf willen doen. Bovendien zijn ze behoorlijk egocentrisch en eersteklas klikspanen. Hun geweten begint zich te ontwikkelen. Je moet je houden aan de regels en dat geldt natuurlijk helemaal voor broer, zus, vriendje of klasgenootje. Het is belangrijk dat het geklik niet de spuigaten uitloopt. Je kunt je kind belonen met ’Wat ken je de regels goed’ met de toevoeging dat jij de regels ook kent en geen hulp nodig hebt. Kinderen tussen 8 en 12 jaar beginnen een eigen mening te vormen. Het ene moment zijn ze nog lief en aanhankelijk, het andere moment hebben ze een grote mond. Ze ontdekken de buitenwereld en worden geconfronteerd met andere regels. Dit kan leiden tot de eerste grensverleggende rebellie. Ze zijn op zoek naar hun eigen identiteit. Een positief zelfbeeld is daarbij erg belangrijk. De competitieve factor wordt sterker, waardoor er eerder ruzie ontstaat bij voorheen gezellige spelletjes.
Geen scheidsrechter
Er zijn drie gradaties van ruzies tussen kinderen: kibbelen, een ruzie die storend werkt en een ruzie die gevaar oplevert. Kibbelen kun je het beste negeren. Ingrijpen bij een storende ruzie is gewenst, bij een ruzie die gevaar oplevert, noodzakelijk. Speel geen scheidsrechter en stop het conflict op neutrale toon. Laat de kemphanen hun probleem verwoorden en samen oplossen. Haal ze niet uit elkaar, ook al is er duidelijk een dader en een slachtoffer. Een dader kan alleen leren als hij of zij de gevolgen ziet. Complimenteer de kinderen als het vervolgens wel goed gaat. Leer je kind dat terugslaan geen oplossing biedt. Beter is om weg te lopen, de ruzie aan een ouder, juf of meester te melden, de ruzie met woorden op te lossen en er thuis over te praten.
De ultieme vorm van ingrijpen is de time-out. Zorg ervoor dat je het niet vaak hoeft in te zetten, want hoe schaarser je het inzet, des te beter het werkt. Bespreek met je kind(eren) dat de time-out alleen wordt gebruikt als jouw regels zijn overtreden. Laat je kind zelf een vaste plek kiezen waar de time-out wordt doorgebracht die liever vijf minuten dan een half uur duurt. Nog beter is om goed gedrag te benoemen. Het bevordert de sfeer, houdt je kind op het goede spoor en geeft een positief zelfbeeld.
Nut van ruzie
Conflicten - vooral die met broers, zussen en leeftijdgenoten - vervullen een nuttige rol in het bereiken van het besef van individualiteit. Elk mens moet leren een balans te vinden tussen het verwerven van een persoonlijke identiteit enerzijds en het functioneren binnen het grotere geheel met betrokkenheid bij anderen anderzijds. Dit is een ingewikkelde opgave waarbij de ervaring met conflicten een belangrijke rol speelt. Juist in de botsing met de ander voel je hoe je je onderscheidt van de omgeving, terwijl er bij ruzie tegelijk sprake is van betrokkenheid bij de ander (in plaats van onverschilligheid). Bij een conflict leer je discussiëren, argumenteren, onderhandelen en eventueel tot een compromis komen. In de context van het conflict leer je de verschillen tussen jezelf en anderen kennen, maar ook de manier om toch in relatie met de ander te blijven.
Ruzie
Ik heb ruzie
Met mijn vriendje
Om een stukje
Veterdrop
Want dat wou hij
Niet verdelen
En toen gaf ik hem een schop
Ik heb ruzie
Met mijn vriendje
Daarom speelt hij
Verderop
Nu zit ik me
Te vervelen
Om zo’n stukje veterdrop
Gedicht van N. Kuiper
